Сёння кожнаму школьніку вядома, што Брагінскі раён з’яўляецца адным з 21 раёна Гомельскай вобласці Рэспублікі Беларусь. Але так было далёка не заўсёды, і тэрыторыя сучаснай Брагіншчыны за апошнія 100 год уваходзіла ў склад розных адміністрацыйных адзінак, больш таго, нават у склад розных дзяржаў. Дык паспрабуем прасачыць за тымі перапетыямі, якія зведала гэтая зямля.
На пачатак ХХ ст. тэрыторыя сучаснага Брагінскага раёна, як і ўся Беларусь, знаходзілася ў складзе Расійскай імперыі, якая ў той час мела трохузроўневую структуру адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу (губерня—павет—воласць). Землі Брагіншчыны былі часткай Рэчыцкага павета Мінскай губерні.
Ваенныя падзеі Першай сусветнай вайны, а потым і дзвюх рэвалюцый 1917 г., прадвызначылі глыбокія змены ў жыцці нашых продкаў. Складанасць сітуацыі была ў тым, што Беларусь доўгі час з’яўлялася арэнай баявых дзеянняў войскаў Германіі і Расіі, што і вызначала панаванне ваеннай адміністрацыі над грамадзянскай.
У выніку падпісання 3 сакавіка 1918 г. Брэсцкай мірнай дамовы паміж Савецкай Расіяй і Германіяй землі Брагіншчыны як часткі Рэчыцкага павета былі перададзены нямецкай акупацыйнай уладай Украіне. На гэтую тэрыторыю, акрамя Украінскай Народнай Рэспублікі, прэтэндавала і Беларуская Народная Рэспубліка, але распачатыя перамовы не прынеслі нейкіх вынікаў.
Ануляванне Брэсцкай дамовы і адыход нямецкіх войскаў каардынальна змянілі сітуацыю. Прасоўванне бальшавіцкіх войскаў на захад забяспечыла адыход пад савецкую юрысдыкцыю беларускіх земляў, у тым ліку і Брагіншчыны.
Небяспека з боку Польшчы, а таксама намаганні камуністаў-беларусаў урэшце прывялі да рэалізацыі дэклараванага Леніным “права нацый на самавызначэнне” ў адносінах да беларускага народа.
30 снежня 1918 г. на VI абласной канферэнцыі бальшавікоў было прынята рашэнне аб стварэнні Беларускай ССР. Ужо на наступны дзень, 1 студзеня 1919 г., у апублікаваным маніфесце Часовага рэвалюцыйнага рабоча-сялянскага ўрада Беларусі сцвярджалася: “Совместно с трудящимися народами России, Литвы, Украины и Латвии с сегодняшнего дня вы становитесь свободными и полноправными хозяевами свободной, независимой Белорусской Социалистической Советской Республики”. Так была створана БССР, куды і ўвайшла Брагіншчына.
Пётр БУХАВЕЦ,
магістар гістарычных навук, супрацоўнік дзяржархіва
грамадскіх аб’яднанняў Гомельскай вобласці
