Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка арыентуе будаўніцтва, якое адносіцца да ліку ключавых галін і шмат у чым вызначае стан эканомікі, на дасягненне дадатнай дынамікі. Адпаведныя задачы кіраўнік дзяржавы паставіў 23 лістапада на рэспубліканскім семінары-нарадзе аб павышэнні эфектыўнасці будаўнічага комплексу Беларусі.
Адкрываючы мерапрыемства, Прэзідэнт адзначыў, што гэту нараду з вертыкаллю ўлады можна назваць традыцыйнай і такія мерапрыемствы будуць і ў далейшым праводзіцца рэгулярна, прыкладна адзін раз у паўгода. «Гэта своеасаблівыя «пленумы ЦК», — параўнаў кіраўнік дзяржавы. — Ад гэтай формы масавага і калектыўнага мазгавога штурму тых ці іншых пытанняў органамі ўлады адыходзіць не трэба. Трэба пераймаць усё, што было лепшае ў нашай гісторыі».
«Сёння вельмі важна, каб мы на гэтым этапе, збіраючы такія нарады, бачылі ад іх карысць. Гэта нарада нацэлена перш за ўсё на тое, каб атрымаць вынік. Гэта больш за ўсё мяне непакоіла ў плане яе падрыхтоўкі», — падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.
Прэзідэнт сарыентаваў удзельнікаў нарады менавіта на абмеркаванне і вырашэнне праблемных пытанняў у будаўнічым комплексе праз пяць гадоў, як у гэтай сферы была прынята новая нарматыўна-прававая база. «Мы тады вывучылі вопыт работы Беларусі, скаргі і прапановы грамадзян Беларусі, выявілі ўсе недахопы, якія ў нас здараліся або працвіталі ў асобных месцах у будаўнічым комплексе, і паспрабавалі стварыць адзіную і канчатковую нарматыўна-прававую базу, — нагадаў кіраўнік дзяржавы. — Каб раз і назаўсёды выкараніць бюракратыю ў гэтым плане. Каб і грамадзянін, і юрыдычная асоба, і забудоўшчык, і падрадчык, і іншыя праектанты маглі ўбачыць свае правы і абавязкі і дзейнічаць у гэтым напрамку».
«Прайшло пяць гадоў. Якая сітуацыя і абстаноўка? — пацікавіўся беларускі лідар. — Цяпер, праз пяць гадоў, мы ўжо бачым нашы недапрацоўкі».
Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што часам да яго прыходзілі з прапановамі ліквідаваць тое ці іншае міністэрства, у тым ліку Міністэрства архітэктуры і будаўніцтва. Аднак ён звярнуў увагу, што пытанні будаўніцтва і камунальных паслуг па частаце скаргаў з боку грамадзян знаходзяцца ў ліку лідараў. «У гэтай сітуацыі я не магу пайсці на такую незразумелую рэформу і ліквідаваць тыя групы спецыялістаў, тыя міністэрствы, якія павінны вырашаць гэтыя праблемы і рэагаваць на недахопы, якія ўказваюць нам людзі», — падкрэсліў кіраўнік дзяржавы.
Пра мэты семінара-нарады і недапушчальнасць карупцыі
Гаворачы пра работу семінара-нарады, ён яшчэ раз падкрэсліў, што ён праводзіцца не для птушкі, а для канкрэтнага выніку. Для гэтага неабходна адказаць на шэраг вельмі важных пытанняў. У ліку найбольш важных пытанняў ён назваў цану, якасць і тэрміны будаўніцтва.
Аляксандр Лукашэнка лічыць, што пытанне якасці будаўніцтва не столькі ў так званай кадравай праблеме, а часта менавіта ў няўменні кіраўнікоў кіраваць сваімі арганізацыямі. «Работа кіраўніка вельмі дрэнная. Я ўжо не гавару пра эфектыўнасць таго ці іншага прадпрыемства», — даў ацэнку Прэзідэнт.
Кіраўнік дзяржавы запатрабаваў растлумачыць, чаму зноў з’яўляюцца дамы, будаўніцтва якіх не завяршаецца ў тэрмін. Ён папракнуў чыноўнікаў, што яны нават да гэтай нарады не прынялі дзейсных мер для завяршэння будаўніцтва такіх аб’ектаў.
Прэзідэнт падкрэсліў, што ў першую чаргу трэба вырашаць зямныя пытанні, якія хвалююць людзей. Ён таксама расказаў аб адным з абуральных фактаў, пра які яму нядаўна далажылі. Размова ішла аб будаўніцтве ў Мінску кватэр па прымальных цэнах, якімі ў далейшым павінны былі распараджацца гарадскія ўлады: або прадаваць па рыначным кошце, або прадастаўляць жыллё малазабяспечаным і шматдзетным.
Паводле слоў Аляксандра Лукашэнкі, ён тады прыняў рашэнне аб будаўніцтве па такой схеме. А нядаўна кіраўніку дзяржавы далажылі, што больш за 60 такіх кватэр, пабудаваных па цане, эквівалентнай $650, купілі нейкія дзялкі для далейшага перапродажу па рыначнай цане. «54 або 56 паспелі прадаць кватэр. А дзе старшыня гарвыканкама? Па-мойму, у Цэнтральным раёне гэта было. А дзе кіраўнікі гэтага раёна? Учора мной было прынята рашэнне: усіх да аднаго ў следчы ізалятар, надзець наручнікі, разабрацца з усімі і вярнуць грошы народу», — заявіў Прэзідэнт.
«Парадак трэба навесці ўсюды. Мы ўмеем і ведаем, як працаваць», — падкрэсліў беларускі лідар.
Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў недапушчальнасць змякчэння адказнасці за карупцыйныя злачынствы. «Мы давядзём да кожнага на месцах патрабаванні Прэзідэнта па барацьбе з карупцыяй і іншымі правапарушэннямі. А потым ад мяне дабра не шукайце», — папярэдзіў ён.
Прэзідэнт адзначыў, што ўбачыў пралаз, калі карупцыянераў за хабары і іншыя правапарушэнні пазбаўляюць волі, а потым, праз некаторы час, выпускаюць на волю за добрыя паводзіны. «Гэтага больш не будзе», — сказаў беларускі лідар. Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў, што наконт гэтага ўжо дадзены ўказанні: «За карупцыю толькі дабаўляць будзем. Трапілі ў турму на 20 гадоў — яшчэ 10 дабавім. Думайце, як жыць далей».
Пра недапрацоўкі ў галіне
Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што сфера будаўніцтва з’яўляецца своеасаблівым індыкатарам, які адлюстроўвае дынаміку развіцця краіны. І пяць гадоў таму ўжо абмяркоўваліся адпаведныя пытанні, былі распрацаваны прынцыпова новыя правілы работы ў галіне. «Што атрымалі ў выніку — вось галоўнае пытанне», — сказаў Прэзідэнт.
Аднак за апошнія гады, нягледзячы на шэраг прынятых рашэнняў, у гэтай галіне не ўдалося пераламаць негатыўную дынаміку. «За мінулую пяцігодку зніжаны якасныя паказчыкі па ўсёй галіне. Зменшыўся яе ўклад у ВУП, дапушчана зніжэнне аб’ёмаў падрадных работ, узвядзення жылля, абвастраюцца праблемы неплацяжоў, пагаршаецца фінансавы стан будаўнічых арганізацый», — канстатаваў Аляксандр Лукашэнка.
Нават рост асноўных паказчыкаў у будаўніцтве ў гэтым годзе кіраўнік дзяржавы не лічыць ажыўленнем. «Спачываць на лаўрах рана. Так, ёсць аб’ектыўныя прычыны негатыўных з’яў, якія адбываліся. У выніку крызісу 2014-2015 гадоў была страчана значная частка заробленых сродкаў. Аб’ём бюджэтных інвестыцый значна знізіўся. Але ці толькі ў гэтым крыніца праблем? — паставіў пытанне беларускі лідар. — Вы што, будзеце сядзець і чакаць, пакуль вам грошы дадуць з бюджэту? Дык бюджэту ёсць куды траціць грошы».
Ён заявіў пра неабходнасць уважліва разабрацца па кожным пытанні паасобку і прыняць рашэнне.
Пра будаўніцтва жылля
Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што гэта пытанне заўсёды было важнейшым прыярытэтам дзяржаўнай палітыкі ў галіне. Аднак з 2014 года аб’ёмы будаўніцтва пастаянна зніжаюцца — з амаль 7 млн кв.м у 2010 годзе да амаль 4 млн кв.м у 2017-м.
«І калі з агульнай чаргой у цэлым разабраліся і колькасць усіх маючых патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў штогод зніжаецца, то чарга шматдзетных сем’яў бесперапынна расце, — звярнуў увагу кіраўнік дзяржавы. — Радавацца трэба было б, таму што вырашаем самую галоўную дэмаграфічную задачу. А мы людзям не можам на працягу года, як было прынята рашэнне, выдаць жыллё».
За два апошнія гады іх колькасць павялічылася на 8,5 тыс. Пры гэтым паўсюдна не выконваецца даручэнне аб накіраванні шматдзетных сем’яў на будаўніцтва жылля на працягу аднаго года. На пачатак 2018 года з 34 тыс. такіх сем’яў не накіраваны на будаўніцтва 25 тыс., амаль 7 тыс. чакаюць у чарзе больш як тры гады.
Аляксандр Лукашэнка назваў такую сітуацыю недапушчальнай і паставіў задачу ўраду сумесна з аблвыканкамамі і Мінскім гарвыканкамам павялічыць аб’ёмы будаўніцтва жылля для гэтай катэгорыі маючых патрэбу: «Разам з банкамі вызначыце неабходныя крыніцы фінансавання, за два наступныя гады ліквідуйце ўтвораную чаргу і выйдзіце на забеспячэнне шматдзетных сем’яў жыллём на працягу аднаго года, як гэта прадугледжана ўказам нумар 13».
Кіраўнік дзяржавы таксама занепакоены наяўнасцю звышнарматыўных жылых дамоў. Цяпер такіх дамоў у краіне 35. «Гэта, вядома, не 380 дамоў, як у 2013 годзе, але і іх быць не павінна. За кожным з іх стаяць нашы суграмадзяне. Ад усіх губернатараў і старшыні Мінскага гарвыканкама патрабую: кожны такі дом узяць пад асабісты кантроль і завяршыць будаўніцтва. Апошні тэрмін — першая палова 2019 года», — падкрэсліў беларускі лідар.
Прэзідэнт даручыў Камітэту дзяржкантролю і Генпракуратуры прааналізаваць сітуацыю ў гэтым пытанні і прыняць неабходныя меры.
Аляксандр Лукашэнка таксама асабліва адзначыў, што нагляд за выкананнем тэрмінаў будаўніцтва жылля ў рэгіёнах з’яўляецца сферай адказнасці мясцовай улады.
Важнейшым пытаннем Прэзідэнт назваў кошт узводзімага жылля. «Задачай урада застаецца захаванне формулы «адзін квадратны метр з дзяржпадтрымкай не вышэйшы за сярэднямесячную заработную плату». Пры гэтым кіраўнік дзяржавы папярэдзіў усіх, што дасягненне ўзроўню заработнай платы ў памеры Br1 тыс. не азначае, што метр жылля аўтаматычна павінен каштаваць столькі ж.
Прэзідэнт адзначыў і марудныя тэмпы развіцця рынку арэнднага жылля. За шэсць гадоў яго ўведзена толькі 745 тыс. кв.м, што складае два з паловай працэнты ад агульнага аб’ёму. Для прыкладу, у Германіі гэта 58 працэнтаў, а ў Швейцарыі — 71 працэнт. «Як паказвае практыка, у нас яно вельмі запатрабавана. Толькі ў Мінску на адну такую кватэру 150 і больш жадаючых. Развіццё рынку арэнднага жылля неабходна і для вырашэння пытанняў працоўнай міграцыі», — звярнуў увагу беларускі лідар.
Будаўніцтва арэнднага жылля таксама будзе садзейнічаць прыцягненню маладых спецыялістаў у малыя і сярэднія гарады Беларусі. Пры гэтым найбольш актыўна трэба будаваць там, дзе ёсць перспектывы, развіваецца прамысловасць. Напрыклад, як гэта робіцца ў Астраўцы.
Прэзідэнт даручыў ураду, аблвыканкамам і Мінскаму гарвыканкаму перагледзець праграмы жыллёвага будаўніцтва, максімальна павялічыўшы долю арэнднага жылля з прыцягненнем фінансаў прадпрыемстваў і арганізацый.
Пра планаванне тэрыторый
Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка акцэнтуе ўвагу на неабходнасці лепшага планавання тэрыторый, каб малыя населеныя пункты былі прывабныя для жыцця людзей.
Паводле слоў кіраўніка дзяржавы, нізкая прывабнасць малых населеных пунктаў абумоўлена неразвітасцю ў іх інфраструктуры, адсутнасцю камфортнага асяроддзя для жыцця. «Патрабую ад урада неадкладна пачаць выкананне прынятых рашэнняў па развіцці гарадоў-спадарожнікаў з павелічэннем аб’ёмаў будаўніцтва жылля. Акрамя таго, там адначасова трэба ствараць адпаведную інжынерна-транспартную і сацыяльную інфраструктуру», — запатрабаваў беларускі лідар.
Аляксандр Лукашэнка таксама звярнуў увагу на такія буйныя гарады, як Баранавічы, Бабруйск, Маладзечна, Орша, якія таксама павінны стаць месцам прыцягнення людзей. «У іх трэба развіваць не толькі вытворчасці з добрааплатнымі рабочымі месцамі, але і камфортнае асяроддзе для жыцця людзей. Не трэба там будаваць 25-павярховыя будынкі. Трэба ствараць раёны малапавярховай забудовы», — лічыць Прэзідэнт.
Ён даручыў у адным з такіх гарадоў рэалізаваць пілотны праект па комплекснай забудове зямельнага ўчастка малапавярховымі жылымі дамамі.
«Цяпер нашы прадпрыемствы выпускаюць сучасныя комплексы індывідуальных дамоў у буйнапанэльным выкананні на любы густ. Зямель, якія неэфектыўна выкарыстоўваюцца, у населеных пунктах хапае. Таму не хадзіце да мяне за землямі сельгаспрызначэння або ляснымі масівамі», — папярэдзіў беларускі лідар.
Яшчэ адзін праблемны момант, на які звярнуў увагу кіраўнік дзяржавы, — гэта развіццё інфраструктуры ў раёнах, дзе вядзецца жылая забудова, у тым ліку індывідуальная. «Як правіла, не ў людзях праблема. Гэта мясцовыя ўлады не могуць забяспечыць будаўніцтва неабходнай інфраструктуры. Так быць не павінна!»- падкрэсліў кіраўнік дзяржавы.
Пры гэтым Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што недалёка ад Мінска зямельныя ўчасткі набываюць, як правіла, не бедныя людзі. «Таму будаваць водаадвядзенне, водазабеспячэнне, газіфікаваць, лініі электраперадач і дарогі вы павінны разам з імі. Нельга ўсё будаваць толькі за кошт бюджэту. Так, перш як выводзіць людзей на нейкую карту для забудовы, трэба падзяліць на ўчасткі і падвесці дарогу, каб людзі або забудоўшчык маглі будаваць гэтыя дамы. А далей дамаўляйцеся з людзьмі», — сказаў Прэзідэнт.
«Апераджальнае будаўніцтва сетак і дарог для раёнаў жылой забудовы, у тым ліку індывідуальнай, — важнейшая задача для развіцця тэрыторый. Ураду з губернатарамі і банкамі неабходна вырашыць пытанне, дзе і на якіх умовах атрымаць для гэтага сродкі. З улікам суфінансавання з боку ўладальнікаў гэтых участкаў і дамоў», — даручыў Аляксандр Лукашэнка.
Кіраўнік дзяржавы таксама лічыць недапушчальным ператвараць у «каменныя джунглі» мікрараёны-новабудоўлі, паколькі шматкватэрныя кварталы часта будуюцца па прынцыпе «менш затрат — больш прыбытку».
«Прыдамавая тэрыторыя добраўпарадкоўваецца мінімальна. У лепшым выпадку дзіцячая пляцоўка не зразумела якая, пара дрэў, а то і наогул толькі асфальт або плітка, — адзначыў беларускі лідар. — Як у такіх каменных джунглях можна жыць чалавеку? Сорамна глядзець на новыя кварталы».
«Год наступны на вырашэнне гэтай праблемы», — даручыў кіраўнік дзяржавы, маючы на ўвазе задачу па азеляненні жылых раёнаў.
У той жа час у Беларусі ёсць станоўчыя прыклады, калі такія раёны ўзводзяцца прыгожымі, зручнымі і функцыянальнымі.
«Значыць, галоўнае — жаданне самога забудоўшчыка зрабіць так, каб людзі да яго пацягнуліся і ім было прыемна там жыць. І не перашкаджаюць ні нормы, ні нарматывы», — заўважыў кіраўнік дзяржавы.
Ён даручыў Мінбудархітэктуры ўстанавіць абавязковыя правілы па стварэнні камфортнага асяроддзя ў мікрараёнах-новабудоўлях.
Пра работу ДБК, цэментных і шкляных заводаў
Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што ў папярэднія гады была праведзена маштабная мадэрнізацыя галіновай прамысловасці, куды былі ўкладзены каласальныя бюджэтныя і банкаўскія рэсурсы. «Разам з тым, як і пяць гадоў таму, сёння вымушаны гаварыць пра яе неэфектыўнасць», — сказаў кіраўнік дзяржавы.
Паводле яго слоў, сусветныя тэндэнцыі развіцця буйнапанэльнага домабудавання накіраваны на мінімізацыю вытворчых аперацый на будаўнічай пляцоўцы з пераносам іх у заводскія ўмовы. «Мы правялі мадэрнізацыю домабудаўнічых камбінатаў. Нарасцілі іх гадавыя магутнасці да двух з паловай мільёнаў метраў вырабаў. Стварылі добрую базу для будаўніцтва эканамічных, энергаэфектыўных аб’ектаў. Але аддачы не атрымалі», — звярнуў увагу беларускі лідар.
Загрузка камбінатаў на працягу апошніх пяці гадоў не перавышае 50 працэнтаў. З 13 мадэрнізаваных ДБК адзінкі працуюць эфектыўна. Пры гэтым экспарт паслуг па будаўніцтве жылля за межамі краіны ў гэтым годзе скараціўся амаль у два разы. У сувязі з гэтым кіраўнік дзяржавы патрабуе разабрацца ў прычыне такога падзення. «Вядома, і міністр, і дырэктары могуць спаслацца на высокія крэдытныя нагрузкі, агульнае змяншэнне рынку жыллёвага будаўніцтва і іншыя фактары. Аднак на самай справе хто хоча знайсці работу, той яе знаходзіць. Нягледзячы на цяжкасці», — упэўнены Прэзідэнт.
Ён прывёў прыклад таго, што Мазырскі ДБК, Гомельскі ДБК, МАПІД і іншыя камбінаты працуюць у краіне і зарабляюць у Расіі.
«Таму хопіць чакаць дапамогі ад дзяржавы. Вы павінны змагацца за ўсе сегменты будаўнічага рынку — ад жылля да прамысловых аб’ектаў», — падкрэсліў кіраўнік дзяржавы.
Аляксандр Лукашэнка даручыў прэм’ер-міністру разам з губернатарамі, віцэ-прэм’ерам і міністрам вызначыць з ліку домабудаўнічых камбінатаў асноўных забудоўшчыкаў кварталаў па краіне і давесці ім напружанае заданне па экспарце іх прадукцыі і паслуг.
Асобна Прэзідэнт спыніўся на рабоце цэментных і шкляных заводаў, якія былі мадэрнізаваны для павышэння іх канкурэнтаздольнасці. Аднак пачаць працаваць на поўную моц і забяспечыць прыбытковую дзейнасць у іх пакуль не атрымалася. «І гэта мякка сказана. Сумарныя страты трох цэментных заводаў у параўнанні з мінулым годам выраслі больш як у два разы і склалі Br220 млн. Запазычанасць па крэдытах і пазыках — больш за $1 млрд», — канстатаваў кіраўнік дзяржавы.
Паводле яго слоў, у гэтым годзе магутнасці па вытворчасці цэменту загружаны на 70-80 працэнтаў, а імпартнага цэменту ў краіну купілі амаль паўмільёна тон. «Два гады запар заводы не могуць забяспечыць летні сезонны попыт на гэту прадукцыю ў рознічнай сетцы», — звярнуў увагу беларускі лідар.
Ён прывёў факты, калі ў першым паўгоддзі ў Краснасельску новае кітайскае абсталяванне з-за рамонту прастойвала больш за 40 сутак. «Ну дык замяніце гэта абсталяванне на сваё, айчыннае. У нас жа машынабудаўнічая краіна», — адзначыў кіраўнік дзяржавы.
Аляксандр Лукашэнка запатрабаваў ад урада прыняць усе меры па загрузцы вытворчых магутнасцей і стабільнай рабоце абсталявання.
«Не лепшая сітуацыя склалася і на шкляных заводах. Толькі «Гомельшкло» апошнія два гады паказвае нейкую дадатную дынаміку. А ў свой час прапаноўвалі «Гомельшкло» прадаць», — заўважыў Прэзідэнт.
На гэтым прыкладзе кіраўнік дзяржавы акцэнтаваў увагу, што размову аб продажы інвестару таго ці іншага прадпрыемства варта весці толькі пасля яго вываду на дастаткова ўстойлівую работу, інакш дзяржактывы будуць рэалізоўвацца за капейкі.
«Забудзьце пра гэту прыватызацыю. Спачатку эфектыўная работа прадпрыемства, а потым будзем думаць, каму яго прадаць, а не аддаць», — падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.
Ён прадоўжыў, што з пяці шклатарных заводаў у краіне засталося тры, ды і тыя не загружаны: «Ці ў нас няма патрэбнасці ў тары? А можа, адказным чыноўнікам лягчэй купіць бутэльку або слоік у Расіі і Украіне, заплаціўшы за гэта валютай і ў кішэню паклаўшы нейкія грошы?» Кіраўнік дзяржавы даручыў Мінбудархітэктуры сумесна з Белдзяржхарчпрамам і Мінсельгасхарчам неадкладна прыняць меры па мінімізацыі закупак шкляной тары за мяжой і загрузцы айчынных заводаў.
«Гродзенскі шклозавод, шклозавод «Нёман» працуюць са стратамі. Барысаўскі хрустальны завод з 2013 года банкрут, і паляпшэнняў пакуль не відаць. Напэўна, урад, губернатары або міністры чакаюць, калі я туды прыеду. Не заржавее. Патрабую ад урада тэрмінова пачаць выпраўленне памылак вашых папярэднікаў па гэтых прадпрыемствах. І не толькі папярэднікаў. Скажу адно: на дзяржаўную падтрымку ў выглядзе грошай або спісання даўгоў нават не разлічвайце! Гэта амаль нерэальна», — заявіў Прэзідэнт.
Аляксандр Лукашэнка звярнуў увагу, што бізнес-планы мадэрнізацыі ўрад і банкі разглядалі сумесна, аднак нагрузка да гэтага часу ляжыць перш за ўсё на бюджэце. «Савету Міністраў з Нацыянальным і камерцыйнымі банкамі неабходна выпрацаваць комплексныя, узважаныя рашэнні па існуючых даўгах. Ёсць добры прыклад работы Банка развіцця з прадпрыемствамі дрэваапрацоўкі, — сказаў ён. — Вось шлях для банкаў — не проста выдаў-атрымаў, а ўпрэгчыся разам з заводамі для дасягнення выніку. Не блакіраваць рахункі і назіраць убаку, а мяняць даўгі на акцыі і ўдзельнічаць непасрэдна ў развіцці прадпрыемстваў».
Кіраўнік дзяржавы таксама строга папярэдзіў чыноўнікаў аб выкананні дадзеных даручэнняў і адказнасці за адпаведную работу.
Пра экспарт будаўнічых матэрыялаў і паслуг
Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што вырабіць прадукцыю — не асноўная задача, галоўнае — выгадна прадаць яе і зарабіць. Як дакладвае Савет Міністраў, больш як 40 працэнтаў ад усяго аб’ёму будаўнічых матэрыялаў пастаўляецца на экспарт. Аднак, звярнуў увагу Прэзідэнт, значная доля цэменту прадаецца ў Расію праз АТ «Еўрацэмент груп». Аляксандр Лукашэнка даручыў Міністэрству ўнутраных спраў і Генеральнай пракуратуры вывучыць дзейнасць гэтай кампаніі, а таксама тых, хто прадае за мяжу цэмент праз пасрэднікаў. «Прытым гэта ж манапаліст у Расіі. Ён жа трымае ў кулаку нашых цэментавытворцаў і па цане апускае ніжэй за калена», — канстатаваў ён.
«Да сённяшняга дня ўрадам не выканана даручэнне аб развіцці эфектыўнай уласнай тавараправоднай сеткі ў Расіі. І на біржы з-за таго, што там цэны вышэйшыя, чым па прамых дагаворах, цэмент таксама не прадаецца. Усё гэта і стварае перадумовы для карупцыі і з’яўлення шэрых схем, — заўважыў Аляксандр Лукашэнка. — Таму патрабую ад урада забяспечыць эфектыўнасць, празрыстасць гандлю на знешніх рынках, а ад камітэтаў дзяржаўнага кантролю і дзяржбяспекі, пракурора і міністра ўнутраных спраў — строгага кантролю за гэтай работай».
Міністэрству антыманапольнага рэгулявання і гандлю кіраўнік дзяржавы даручыў па кожным выпадку стварэння штучных бар’ераў для продажу беларускай прадукцыі на еўразійскім рынку праводзіць сур’ёзнае расследаванне і прымаць неадкладныя меры. «У вас вядучая роля ў гэтым пытанні, — падкрэсліў ён. — Вы вельмі шмат — гэта і трэба рабіць — свеціцеся ў сродках масавай інфармацыі. А адсюль надзей у людзей спарадзілі столькі, што людзі пачынаюць плявацца, калі вы не выконваеце тое, аб чым гаворыце».
Прэзідэнт звярнуў увагу, што экспарт і валютная выручка вельмі неабходныя для краіны. Таксама важна, каб гэта выручка паступала своечасова, таму прадаваць і працаваць сабе на страту, гадамі чакаючы разлікаў, недапушчальна.
«Мне дакладваюць, што да гэтага часу не атрыманы грошы за будаўніцтва Гарлыкскага горна-абагачальнага камбіната. Я чакаю вырашэння гэтага пытання, — сказаў Аляксандр Лукашэнка. — Акрамя таго, расіяне не разлічыліся за аб’екты, пабудаваныя ў Калузе да чэмпіянату свету па футболе. Урад павінен неадкладна падключыцца да вырашэння гэтых пытанняў. Калі трэба, прыцягвайце МЗС, нашых прадстаўнікоў у Еўразійскай эканамічнай камісіі».
Кіраўнік дзяржавы закрануў і пытанні супрацоўніцтва з замежнымі кампаніямі. Паводле яго слоў, ужо больш як пяць гадоў яго з розных крыніц інфармуюць аб зацікаўленасці замежнага капіталу ў інвесціраванні ў вытворчасць будматэрыялаў. «Мы гатовы прадаць усё — не пытанне. Пытанне ў цане. А яшчэ раней трэба адказаць, ці патрэбна нам гэта. Калі мы прымем рашэнне, што нам трэба нешта прадаць, у тым ліку замежнаму інвестару, крытэрыі зразумелыя. Першы крытэрый — гэта цана», — сказаў Аляксандр Лукашэнка.
Паводле слоў Прэзідэнта, часта, калі інвестар зацікаўлены ў набыцці якога-небудзь прадпрыемства, узнікае пытанне, што будзе з работнікамі — новы гаспадар плануе звольніць многіх з іх. «Я пытаюся: і што мне рабіць з гэтымі людзьмі? Адказу няма. Нам такія прапановы не патрэбны. Галоўнае — гэта людзі, — падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка. — На ўзровень кіраўніка дзяржавы ўносьце толькі комплексныя прапановы, калі ўпэўнены, што яны сапраўды эфектыўныя і выгадныя нам. Саўмін павінен разабрацца з гэтым пытаннем да 31 снежня бягучага года».
Пра важнасць ПМК для рэгіёнаў
Прэзідэнт нагадаў, што губернатарам і ўраду не раз даваліся даручэнні рэанімаваць перасовачныя механізаваныя калоны — гэтыя важныя для раёнаў прадпрыемствы. Аднак большасць з іх сёння працуюць стратна, а ў асобных рэгіёнах іх наогул няма.
Так, у Віцебскай і Гомельскай абласцях — па восем раёнаў без ПМК (перасовачных механізаваных калон), у Гродзенскай — пяць, у Магілёўскай — два, у Брэсцкай і Мінскай — па адным. Пры гэтым у Гродзенскай вобласці 13 з 19 ПМК стратныя, у Мінскай — 10 з 21.
«Што вы за гаспадары, калі ў вас няма будаўнічай арганізацыі хаця б у памеры 20 чалавек? Што вы можаце там вырашаць і будаваць? Вы ж нават хлеў не зможаце адрамантаваць, — звярнуўся кіраўнік дзяржавы да старшынь райвыканкамаў. — Ёсць прыклады, калі ПМК працуюць прыбыткова і вырашаюць вялікія пытанні».
«Таму чарговы раз патрабую ад губернатараў на працягу 2019 года адрадзіць ПМК у кожным раёне і зрабіць усё, каб яны былі эфектыўнымі. Проста для птушкі, паказухі адраджаць не трэба. У першую чаргу яны павінны вырашаць усе пытанні будаўніцтва і рамонту ў вёсцы. Пры гаспадарчым падыходзе ім заўсёды знойдзецца работа», — перакананы Аляксандр Лукашэнка.
Пра якасць і тэрміны праектавання
Аляксандр Лукашэнка таксама выказаў прэтэнзіі да якасці і тэрмінаў распрацоўкі праектнай дакументацыі. Ён заўважыў, што часта праектаванне вядзецца не два-тры месяцы, а расцягваецца на гады.
«Віцэ-прэм’ер і міністр адпаведныя, вазьміце пад кантроль гэта пытанне і прымусьце ўсіх — і прыватнікаў, і дзяржаўныя структуры — працаваць як трэба. Яшчэ ніводны аб’ект, які знаходзіцца ў мяне на кантролі, не пабудаваўся без карэкціроўкі праекта. А карэкціроўка — гэта зацягванне тэрмінаў і падаражэнне будаўніцтва, — звярнуў увагу кіраўнік дзяржавы. — Цяпер у Беларусі будуецца каля васьмі тысяч аб’ектаў. З іх з перавышэннем нарматыўнага тэрміну — палова. І ў большасці выпадкаў прычынай з’яўляюцца бясконцыя карэкціроўкі праектаў».
Пры гэтым праекціроўшчыкі не нясуць ніякай адказнасці за якасць дакументацыі і зусім забылі пра аўтарскі нагляд, адзначыў Прэзідэнт. «Яны самаўхіліліся, абвінавачваючы то заказчыка ў няправільным заданні, то будаўніка, які не зразумеў і няправільна ажыццявіў іх ідэю, — сказаў Прэзідэнт. — Выпрацуйце нормы і патрабаванні па адказнасці да праектантаў».
У прыклад ён прывёў капітальны рамонт жылых дамоў у Магілёве. У час распрацоўкі праекта спецыялісты не ўбачылі, што нясучая здольнасць балконных пліт страчана. І толькі калі будаўнікі зрэзалі на іх агароджы для замены, гэта выявілася. Пасля чаго балконы закрылі, і з ліпеня 2017 года праект карэкціруецца.
«Губернатар замест таго, каб кантраляваць гэтыя працэсы, піша: аддадзім на экспертызу ў снежні 2018 года. І гэта адбываецца пры капітальным рамонце дамоў. Можна ўявіць сабе, што тады робіцца ў новым будаўніцтве, — дадаў Аляксандр Лукашэнка. — Праекціроўшчык павінен быць прафесіяналам і адказваць за прынятыя рашэнні. За непарадак трэба камусьці адказваць, і яго трэба спыніць. Прыміце неабходныя меры па павышэнні адказнасці распрацоўшчыкаў за якасць праектнай дакументацыі і тэрміны яе падрыхтоўкі».
Акрамя таго, паводле слоў кіраўніка дзяржавы, не трэба зацыклівацца на тыпавым праектаванні і будаваць усё аднолькавае.
«Тыпавымі могуць быць прамысловыя будынкі, збудаванні, трансфарматарныя падстанцыі, кацельні. Але дзіцячыя сады, школы і іншыя сацыяльныя аб’екты павінны быць арыгінальнымі», — падкрэсліў Прэзідэнт.
Тыпавымі ў іх, адзначыў ён, могуць быць толькі тэхналогія, асобныя канструктыўныя элементы, вузлы і дэталі, з якіх яны будуць збірацца. «І паўтараю: усё павінна патанаць у зелені і кветках, — запатрабаваў Аляксандр Лукашэнка. — Будучы год будзе прадоўжаны як Год малой радзімы, але асноўная ўвага будзе звернута на добраўпарадкаванне краіны».
Кіраўнік дзяржавы таксама заўважыў, што ва ўсім свеце імкліва развіваюцца тэхналогіі інфармацыйнага праектавання і мадэлявання. «У гэты час нашы яшчэ па-даўнейшаму носяць ватманы ад праекціроўшчыка да заказчыка і прараба на будоўлі. І калі ў Беларусі актыўна падтрымліваюцца і пашыраюцца ІТ-тэхналогіі, то пара пераходзіць на электроннае мадэляванне на ўсім цыкле будаўніцтва», — лічыць ён.
Пра рэгуляванне будаўнічай галіны
«Я не раз узнімаў пытанне аб тым, што ў будаўнічай галіне ўсё вельмі зарэгулявана. Устаноўка мінулага семінара аб «дыктатуры» Міністэрства будаўніцтва ва ўсім, што датычыцца рэгулявання будаўнічай дзейнасці, не працуе», — канстатаваў Аляксандр Лукашэнка.
Прэзідэнт падкрэсліў, што толькі профільнае міністэрства павінна ўстанаўліваць будаўнічыя нормы. Задача астатніх — вызначаць нормы эксплуатацыі і забяспечваць кантроль за іх выкананнем. «Патрабую ад урада аптымізаваць усе нормы, сканцэнтраваць усё галіновае заканадаўства ў адных руках і вызначыць Мінбудархітэктуры адзіным органам, які фарміруе дзяржаўную палітыку ў будсферы», — даручыў Аляксандр Лукашэнка.
Звяртаючыся да губернатараў, Прэзідэнт расказаў, што яго па-ранейшаму інфармуюць аб тым, што ў рэгіёнах ёсць выпадкі невыканання ўстаноўленых тэрмінаў адміністрацыйных працэдур, а таксама бюракратызм пры афармленні рознай дакументацыі. «Гэта ўсё цвіце і пахне, як у народзе кажуць», — дадаў ён.
«Папярэджваю ўсіх, каб не адыходзілі ад зададзенай лініі па лібералізацыі і выключэнні залішніх патрабаванняў для бізнесу, але не трэба пры гэтым да яго падладжвацца, не трэба перашкаджаць, але ў выпадку чаго і спагнанне павінна быць адпаведным», — звярнуў увагу кіраўнік дзяржавы.
Ураду сумесна з аблвыканкамамі, Мінскім гарвыканкамам Аляксандр Лукашэнка даручыў завяршыць работу па прывядзенні прававых актаў у адпаведнасць з дэкрэтам нумар 7 да канца года.
Акрамя таго, лічыць Прэзідэнт, неабходна спрасціць адміністрацыйныя працэдуры з выкарыстаннем анлайн-сэрвісаў. «Каб інвестар, прыйшоўшы ў нашу краіну, адкрыў інтэрнэт-рэсурс, атрымаў усе дазволы выканкама, прайшоў экспертызу і адправіў паведамленні ў Дзяржбуднагляд. Пры гэтым важна, каб кожны яго крок заставаўся ў электронным архіве. Гэта дасць магчымасць дасягнуць празрыстасці ў яго рабоце», — растлумачыў кіраўнік дзяржавы.
Пра развіццё кадравага патэнцыялу
«Важнейшымі задачамі галіны з’яўляюцца захаванне і развіццё кадравага патэнцыялу. У апошнія гады ідзе сур’ёзны адток спецыялістаў. За пяць гадоў галіна страціла больш за 50 тыс. рабочых, лепшых рабочых. Яны едуць на заработкі за мяжу. Чаму там не відаць нашых падрадчыкаў?» — спытаў Прэзідэнт.
Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што Савет Міністраў так і не прыняў мер, каб усе гэтыя людзі працавалі ў беларускіх арганізацыях на тэрыторыі іншых дзяржаў.
«Нагадваю ўраду: рост экспарту будаўнічых паслуг — важнейшая задача. Хочуць нашы спецыялісты працаваць — няхай працуюць. Аднак не толькі на карысць сваіх сем’яў, але і на карысць дзяржавы», — сказаў ён.
Акрамя таго, кіраўнік дзяржавы спытаў, чаму ў краіне створаны розныя ўмовы па аплаце працы для рабочых у Мінску і рэгіёнах. «Рабочы на будоўлі за межамі сталіцы за кожную гадзіну сваёй работы атрымлівае на адзін рубель менш, чым такі ж рабочы ў Мінску, — адзначыў Аляксандр Лукашэнка. — У чым справа? У іх у рэгіёнах работа лягчэйшая або ўмовы лепшыя? Або там у рабочых і іх сем’яў менш патрэбнасцей?»
З такімі падыходамі ніколі не атрымаецца затрымаць людзей у малых гарадах і ў вёсцы, звярнуў увагу Прэзідэнт. «Неадкладна спыніце гэту дыскрымінацыю. У нас усе грамадзяне роўныя, незалежна ад таго, дзе жывуць і працуюць. За аднолькавую якасную працу павінна быць аднолькавае ўзнагароджанне», — падкрэсліў кіраўнік дзяржавы.
Не трэба забываць і аб падрыхтоўцы дастойнай змены для будаўнікоў, звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка. У Беларусі больш чым дастаткова профільных навучальных устаноў, і кіраўнікі будаўнічых арганізацый павінны працаваць непасрэдна з ВНУ і ССНУ па мэтавым наборы.
«Ураду да 2020 года неабходна вырашыць пытанне аб прыцягненні арганізацый — заказчыкаў кадраў да ўдзелу ў суфінансаванні падрыхтоўкі спецыялістаў, умацаванні матэрыяльна-тэхнічнай базы ўстаноў адукацыі, у тым ліку цэнтраў вытворчага навучання, — даручыў Прэзідэнт. — Каб не дапусціць разрыву паміж навукова-тэхнічным узроўнем новай вытворчасці і кваліфікацыяй спецыялістаў, Мінадукацыі сумесна з Мінбудархітэктуры неабходна павялічыць долю практычнага навучання і стажыровак на вытворчасці, падняўшы іх узровень і якасць». Але адным механічным павелічэннем часу на практыку гэту праблему не вырашыць, адзначыў кіраўнік дзяржавы. Патрэбны комплексны падыход, якасная арганізацыя самой практыкі як з боку навучальных устаноў, так і з боку прадпрыемстваў.
«Будаўніцтва — няпростая сфера, якая патрабуе пастаяннай увагі ўсіх органаў улады і пошуку эфектыўных рашэнняў. У работнікаў гэтай галіны заўсёды была, ёсць і будзе работа. Яны прымаюць удзел у развіцці ўсіх сектараў эканомікі, і пры гаспадарчым падыходзе, адказным стаўленні да выканання пастаўленых задач заработкі ім гарантаваны», — заявіў Прэзідэнт.
«Перастаньце плакаць пра няхватку добрых спецыялістаў. Шлях адзін — плаціце ім нармальна. Скараціце на 1,5-2 працэнты сабекошт па іншых артыкулах і аддайце гэтыя грошы будаўнікам. Іншага шляху няма», — падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.
Кіраўнік дзяржавы дадаў, што час не стаіць на месцы, і патрабаванні да будаўнічай галіны з кожным годам будуць толькі ўзрастаць, таму неабходна рухацца наперад.
Адпаведная база падрыхтавана ўжо, трэба толькі разумна і з усёй адказнасцю выкарыстоўваць існуючыя магчымасці.
«А калі чагосьці не хапае, вы сёння скажыце. Мы павінны прыняць усе рашэнні па выніках работы семінара да канца года», — рэзюмаваў Прэзідэнт.
Пра вынікі
На пленарнае пасяджэнне ў Палацы Незалежнасці былі запрошаны вышэйшыя службовыя асобы, кіраўнікі міністэрстваў і ведамстваў, мясцовай вертыкалі ўлады, арганізацый будаўнічай галіны. Сярод удзельнікаў таксама памочнікі Прэзідэнта, кіраўнікі банкаў, прафсаюзаў і грамадскіх аб’яднанняў, рэктары ВНУ.
У ходзе нарады падрабязна абмеркаваны праблемныя пытанні і напрамкі ўдасканалення работы будкомплексу Беларусі, перспектывы яго развіцця.
Аляксандр Лукашэнка запатрабаваў вырашыць праблему ўзаемаразлікаў. Ён таксама асабліва звярнуў увагу на неабходнасць захаваць кадры ў будаўнічай галіне — зарплата павінна быць дастойнай, але не менш важна забяспечыць жыллём саміх будаўнікоў. «Прадпрыемствам пара падключацца да будаўніцтва жылля. Аддайце яго спецыялістам, у якіх вы маеце патрэбу, заключыўшы з імі дагавор. Праз жыллё мы «прывязваем» работнікаў да арганізацый», — сказаў кіраўнік дзяржавы.
Ураду даручана вызначыць участкі для будаўнічых арганізацый, каб яны больш актыўна будавалі не толькі сацыяльнае жыллё з абмежаванай рэнтабельнасцю, але і камерцыйнае. «Бярыце зямельныя ўчасткі столькі, колькі трэба ў любым месцы. Выдзяляйце для іх — і няхай будуюць», — адзначыў Прэзідэнт.
Паводле яго слоў, перашкод для работы іншых кампаній на будаўнічым рынку быць не павінна, але трэба выконваць пастаўленыя ўмовы: «Нам важна цана, якасць, тэрміны. Калі ўкладваецца ў гэтыя параметры — няхай канкурыруе і будуе».
«Выпрацуйце нармальныя ўмовы, і я ўпэўнены, што вы зямельнымі ўчасткамі забяспечыце дзяржаўныя і прыватныя кампаніі, якія маюць свае будаўнічыя арганізацыі, цесляроў, муляраў, зваршчыкаў і гэтак далей. Хто пад гэтыя ўмовы прыйдзе — атрымае зямельны ўчастак. Абавязкова па конкурсе», — даручыў Аляксандр Лукашэнка.
Аб сітуацыі ў будаўнічым комплексе і мерах па павышэнні яго эфектыўнасці на нарадзе расказаў міністр архітэктуры і будаўніцтва Дзмітрый Мікулёнак. Акцэнт будзе зроблены на жыллі для шматдзетных і індывідуальным будаўніцтве, павелічэнні колькасці арэндных дамоў. Прапануецца перагледзець прынцыпы фарміравання аплаты працы будаўнікоў — патрэбны больш прагрэсіўныя формы. Кіраўнікам хочуць дазволіць самім вызначаць прынцыпы аплаты працы ў будаўнічых арганізацыях. Пры гэтым узровень зарплаты ў галіне павінен адпавядаць заработку будаўнікоў у сумежных краінах.
У ходзе дыскусіі таксама ўзнімаліся тэмы нарматыўнага рэгулявання, некаторых нестыковак у дакументах розных ведамстваў, што ў канчатковым выніку ўплывае на тэрміны і якасць праектавання, яго эфектыўнасць. Часткова гэта звязана з тым, што элементы сістэмы нарміравання ў будаўніцтве засталіся яшчэ з савецкіх часоў, а ва ўмовах развіцця тэхналогій, з’яўлення новых матэрыялаў ранейшы падыход не заўсёды дазваляе працаваць найбольш аптымальна.
Аляксандр Лукашэнка даручыў у самыя кароткія тэрміны канчаткова адрэгуляваць адпаведныя пытанні, у тым ліку ўстанавіўшы нормы, зыходзячы з сучасных падыходаў. «Я яшчэ больш за пяць гадоў таму казаў пра неабходнасць адысці ад норм савецкага перыяду і ўстанавіць гібкія, а недзе і спрошчаныя. Неадкладна спрасціць нормы там, дзе яны застануцца. А там, дзе яны перашкаджаюць, — зняць», — сказаў ён.
Абмяркоўвалася і тэма гарантыі на завершаныя аб’екты, адказнасці будаўнікоў за сваю работу. Было адзначана, што ў гэтым плане пакуль няма дастаткова эфектыўнага спагнання за недапрацоўкі і дапушчаныя пралікі.
Размова таксама ішла аб комплексным развіцці населеных пунктаў, падыходах па ўстанаўленні санітарна-ахоўных зон, выкарыстання некаторых зямель прамысловых зон, якія з вельмі вялікім запасам рэзерваваліся ў савецкі час. «Вырашыце гэта пытанне неадкладна. Я нават падумаць не мог, што такое сёння існуе. Да 1 студзеня ўсё павінна быць вырашана», — распарадзіўся кіраўнік дзяржавы.
Працяглы час на семінары-нарадзе абмяркоўваліся пытанні ўрбанізацыі, развіцця сельскіх тэрыторый, стварэнне неабходнай інфраструктуры і камунікацый для камфортнага пражывання людзей. Кіраўнік дзяржавы асабліва акцэнтаваў увагу на пытаннях добраўпарадкавання, азелянення і стварэння бяспечных умоў у гарадскім асяроддзі. У якасці прыкладу ён прывёў устаноўленыя апошнім часам агароджы на раздзяляльных палосах у Мінску, якія разам з раслінным упрыгожваннем гэтых канструкцый не толькі вырашылі праблемныя моманты ў сферы бяспекі для пешаходаў і вадзіцеляў, але і ўпрыгожылі горад.
Закраналіся і фінансавыя пытанні ў рабоце арганізацый, вяртання выкарыстаных крэдытных рэсурсаў, праблемы ў галіне цэнаўтварэння і ўдасканалення праектных рашэнняў. Разгледжаны вопыт ААТ «Гроднапрамбуд», работнікі якога задзейнічаны на ўзвядзенні БелАЭС. Цяпер у беларускіх будаўнікоў ёсць вопыт і магчымасці для ўдзелу ў рэалізацыі такіх праектаў і за мяжой.
Падводзячы вынікі, Аляксандр Лукашэнка яшчэ раз заклікаў урад не зацягваць з вырашэннем праблем, якія назбіраліся ў будаўнічай галіне. Ён даручыў максімум да канца першага квартала 2019 года ўрэгуляваць акрэсленыя на нарадзе праблемныя пытанні. «Калі мы вырашым гэтыя пытанні, якія былі ўзняты, а іх не так многа, як было пяць гадоў таму, тады кіраўнікам не будзе на што спасылацца», — адзначыў кіраўнік дзяржавы.
