Інстытуту прэзідэнцтва Беларусі сёлета спаўняецца 30 гадоў.
Беларусь – маладая, суверэнная дзяржава. Прэзідэнцкая рэспубліка. Усяго два, здавалася б, сухія словы, а за імі – нашы гістарычныя традыцыі, наш выбар і мандат даверу чалавеку, які ўзяў на сябе адказнасць за лёс, развіццё, будучыню краіны. Народ паверыў і падтрымаў. Больш за тое, інстытут прэзідэнцтва стаў для беларусаў своеасаблівым выратавальным кругам. Успомнім час, калі распаўся СССР.
Пачатак дзевяностых. У краіне – хаос. Сапраўдная катастрофа для рэспублікі – разбурэнне агульнага савецкага народнагаспадарчага комплексу, разрыў традыцыйных эканамічных сувязей. Прамысловасць у літаральным сэнсе спынілася. На мяжы банкруцтва – гіганты ўзроўню МТЗ, МАЗа, БелАЗа. Паліцы магазінаў – пустыя. А за тым, што «выкідваюць», выстрайваюцца гіганцкія чэргі, і ўсё «змятаецца» ў першыя гадзіны продажу.
Словы «блат», «дэфіцыт», «талоны» і «купоны» трывала ўпісваюцца ў лексікон беларусаў. І амаль усіх жыхароў, незалежна ад прафесіі і статусу, аб’ядноўвае адна думка: дзе, як і што купіць, дастаць, паспець ухапіць.
Абвал рубля ў імгненне пераўтварыў грашовыя зберажэнні людзей у пыл. Беларускія «зайчыкі» – прадмет для анекдотаў. А да ўсяго – беспрацоўе, на месяцы затрыманая заработная плата, разгул крыміналу… І на гэтым фоне – барацьба паміж рознымі палітычнымі сіламі.
Як жыць, што рабіць, куды рухацца – ключавыя пытанні таго перыяду. На-дзея беларусаў – на моцную дзяржаўную ўладу на чале з Прэзідэнтам. А хто ў ліку прэтэндэнтаў? Людзі з далёка не блізкімі поглядамі. Нават з нацыяналістычнымі.
Прыгадаем, што ў перыяд з 1991-га па 1994 год амаль бескантрольную ўладу ў краіне мелі дэпутаты Вярхоўнага Савета. І далёка не ўсе ёю хацелі дзяліцца. Фракцыя БНФ рабіла ўсё магчымае, каб не дапусціць стварэння прэзідэнцкай рэспублікі.
«Удумайцеся: парламенцкая рэспу-бліка, краіны яшчэ няма. Гэта значыць, няма ідэалогіі нацыянальнага развіцця, не пастаўлены мэты гэтага развіцця. Няма сістэмы кіравання. Не распрацаваны механізмы ўзаемадзеяння розных структур. І ў такіх рэаліях фактычна краінай кіруюць 360 дэпутатаў, у тым ліку і я. Абсалютна размытая адказнасць, гэта я бачыў знутры», – нагадаў 15 сакавіка бягучага года Аляксандр Лукашэнка на маштабным мерапрыемстве ў Палацы Незалежнасці, прымеркаваным да 30-годдзя Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь.
Мала каго з тых народных выбраннікаў па-сапраўднаму хвалявала, што людзі на вытворчасцях месяцамі не атрымлівалі зарплату, а ў магазінах пуставалі паліцы. І ўсё ж большасць дэпутатаў, адчуваючы грамадскае меркаванне, схілялася да надзялення будучага Прэзідэнта дастаткова сур’ёзнымі паўнамоцтвамі, хоць і абмежаванымі парламентам.
Многія прадстаўнікі бюракратыі і дырэктарскага корпуса тады меркавалі, што кіраўніком беларускай дзяржавы стане Вячаслаў Кебіч. Але перамог іншы – малады амбіцыйны лідар, які стаў вядомы грамадству дзякуючы сваёй антыкарупцыйнай дзейнасці.
Пра Аляксандра Лукашэнку ўся краіна па-сапраўднаму пачула яшчэ ў канцы 1993-га. Калі ён, будучы старшынёй парламенцкай камісіі па барацьбе з карупцыяй, у прамым тэле- і радыёэфіры «разнёс» тых, хто перашкаджаў грамадству жыць. «Асноўнае, што я адчуваю, як, думаю, і абсалютная большасць суайчыннікаў: мы ўсе становімся заложнікамі нейкай жудаснай, амаральнай і беспрынцыпнай сістэмы маніпуліравання і падману лю-дзей», – пачынаўся даклад Аляксандра Лукашэнкі.
Ужо ў красавіку наступнага года, у самым пачатку выбарчай кампаніі, ён быў відавочным фаварытам, аб чым сведчылі і сацыялагічныя даследаванні. У адрозненне ад свайго асноўнага канкурэнта – старшыні Савета Міністраў Вячаслава Кебіча, шмат ездзіў па краіне. І ўсюды яго сустракалі прыязна. Бо быў свой, з народа, ад зямлі і гаварыў аб тым, што «балела ў людзей».
10 ліпеня 1994 года пасля складанай барацьбы з пяццю іншымі кандыдатамі Аляксандр Лукашэнка выбраны Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь. У другім туры галасавання, дзе яго сапернікам стаў Кебіч, сённяшняга кіраўніка дзяржавы падтрымалі 80,3% грамадзян, якія прынялі ўдзел у галасаванні. І першыя гады прэзідэнцтва поўнасцю былі прысвечаны выкананню галоўнага абяцання, дадзенага выбаршчыкам, – «адвесці краіну ад бездані». Якая мужнасць і смеласць патрабаваліся, каб аб гэтым заявіць у найскладанейшых умовах. І нельга сказаць, што такая адказная пасада стала для Аляксандра Лукашэнкі неверагодным падарункам лёсу. Зусім гэта незайздросная справа – кіраваць краінай, дзе не назапашана харчовага зерня, у магазінах у адны рукі прадаюць па буханцы хлеба, а казна пустая. Патрэбна была эфектыўная палітычная сістэма, здольная вывесці грамадства з хаоса. Вострая неабходнасць – займацца пытаннямі эканомікі, захавання вытворчасці, падымаць жыццёвы ўзровень народа. Нездарма потым наш Прэзідэнт, калі стаў адным з найбольш аўтарытэтных сусветных палітыкаў, не раз прызнаваўся ў розных інтэрв’ю, што перш за ўсё баяўся ў 1994-м падвесці людзей, якія яму паверылі і пайшлі за ім. У прыярытэце ў яго заўсёды былі іх інтарэсы.
Курс Аляксандра Лукашэнкі на пабудову моцнай прававой сацыяльнай дзяржавы не толькі апраўдаў сябе і прывёў да канкрэтных вынікаў, але і патрабаваў лагічнага прадаўжэння. Прэзідэнт ніколі не разыгрываў нейкія схемы і камбінацыі – дзейнічаў і дзейнічае чэсна, адкрыта. Ён прама запытаў у народа, ці давярае яму прайсці гэты шлях далей разам. І ў выніку галасавання, што адбылося на рэферэндуме 2004 года, былі зняты абмежаванні на колькасць выбранняў аднаго чалавека на вышэйшы пост у краіне. Адпаведныя змяненні ўнесены ў Асноўны Закон. А народны давер Аляксандру Лукашэнку як нацыянальнаму лідару пацвярджаўся кожны раз на прэзідэнцкіх выбарах.
І як тут яшчэ не згадаць пра іншыя важныя рашэнні, што прымаліся толькі сумесна, пасля абмеркавання з усёй краінай. Напрыклад, калі назіраліся спробы падзяліць людзей па моўным і этнічным прынцыпе, беларусы выступілі ў падтрымку дзяржаўнага статусу дзвюх моў. Разумеючы, што з’яўляюцца нашчадкамі гераічнага пакалення пераможцаў, вярнуліся да сімвалаў вялікай эпохі. Не дазволілі разарваць дружалюбныя і цесныя інтэграцыйныя сувязі з Расіяй. Зрабілі выбар на карысць моцнай улады. Выказаліся наконт даты святкавання Дня Незалежнасці. Калі ўбачылі, што ўзраслі рызыкі страты інстытута традыцыйнай сям’і, нашых маральных установак, гістарычнай памяці, паставілі гэтыя каштоўнасці пад абарону на найвышэйшым узроўні. Усе пераўтварэнні былі прадыктаваны часам, ішлі ад жыцця.
Мы самі стваралі сваю гісторыю, пісалі законы, што стала адной з прычын знешняга інфармацыйнага, палітычнага і эканамічнага націску. У беларускага лідара на гэты конт сваё меркаванне: «Толькі лянівы не называў Лукашэнку дыктатарам і аўтарытарным Прэзідэнтам. Няхай называюць. Важна тое, што мы ў выніку маем: неразбазараныя народныя багацці, захаваны суверэнітэт, бяспеку і мір на роднай зямлі, рост дабрабыту нашых грама-дзян».
А ганарыцца сапраўды ёсць чым. Насуперак чаканням тых, хто называе нашу краіну «недастаткова дэмакратычнай», яна захавала высокі ўзровень сацыяльных гарантый для насельніцтва. Даўно ўмацавана харчовая бяспека праз развіццё аграпрамысловага комплексу, стварэнне аграгарадкоў, аснашчанасць сельгаспрадпрыемстваў тэхнікай айчыннай вытворчасці, павышэнне прэстыжу працы на зямлі. Аграрны сектар краіны з’яўляецца сучасным і высокапрадукцыйным, дзякуючы чаму Беларусь уваходзіць у топ-5 экспарцёраў малочных прадуктаў і знаходзіцца ў ліку сусветных лідараў па вытворчасці мяса на душу насельніцтва (уваходзіць у дзясятку).
Амаль 65% беларускай прамысловай прадукцыі пастаўляецца на экспарт.
У нашай краіне адзін з самых нізкіх узроўняў беднасці насельніцтва. Прычым не толькі сярод краін СНД, але і сярод дзяржаў Еўрапейскага саюза.
Мы спакойна ходзім па вуліцах і ўпэўнены, што людзі, якія стаяць на варце нашай бяспекі, хутка прыйдуць на дапамогу. Крымінальныя аўтарытэты – гэта нешта з мінулага і кінабаевікоў.
Дынамічна развіваюцца сферы адукацыі, спорту, аховы здароўя. Магутную дзяржаўную падтрымку адчуваюць мнагадзетныя сем’і, пажылыя людзі, інваліды. Расце забяспечанасць грамадзян жыллём.
Беларусь адносіцца да краін з высокім узроўнем чалавечага развіцця. Яна рацыянальна інвесціруе ў інавацыі і тэхналогіі будучага, тым самым павышаючы канкурэнтаздольнасць эканомікі.
Наш гонар – Беларуская атамная электрастанцыя. Паспяхова завершаны першы этап будаўніцтва нацыянальнай біятэхналагічнай карпарацыі. Асвоены масавы выпуск новай прадукцыі: легкавых аўтамабіляў, электробусаў і электрапаяздоў, беспілотных кар’ерных самазвалаў.
Пералічваць поспехі суверэннай Беларусі можна доўга. І на міжнароднай арэне яна, безумоўна, іграе важную ролю. Нас паважаюць сябры. З намі вымушаны лічыцца нашы апаненты. Таму падкрэсліць хочацца адно: менавіта мудрая палітыка нашага Прэзідэнта, яго палітычная і чалавечая сіла волі, смеласць у адстойванні інтарэсаў свайго народа, нягледзячы ні на якія выклікі і знешнія пагрозы, дазваляюць Беларусі заставацца астраўком міру, парадку, спакою і стабільнаці. Нават ва ўмовах санкцыйнага націску, развязанай супраць нас маштабнай інфармацыйнай вайны, нарастання ваеннай напружанасці. Інстытут прэзідэнцтва рэспублікі, якому сёлета спаўняецца трыццаць гадоў, увасабляе адзінства народа. І нам сёння ёсць чым даражыць і што берагчы для сябе і наступных пакаленняў.
Валянціна БЕЛЬЧАНКА
Самыя цікавыя і важныя навіны шукайце ў нашых сацыяльных сетках: TikTok, Instagram, VK, Одноклассники, Telegram, Facebook, Youtube.
